‘Hoe lang gaat dit duren?’, wordt me vaak gevraagd. Het zou zo fijn zijn als het een vast pad zou zijn, overzichtelijk opgedeeld in fases of stappen met een indicatie van de tijd die ze kosten. Of dat je een checklist zou hebben die je kunt afvinken.
De realiteit is dat rouw geen probleem is dat je op kunt lossen. En de veelgebruikte termen in periodes van rouw suggereren dat wel: verwerken, loslaten, en de meest gebruikte: een plekje geven. Alsof het dan over is. Alsof het weggestopt kan worden. Deze termen worden nog steeds veelvuldig gebruikt. Vooral omdat iedereen snapt wat je bedoelt. Maar als je midden in een rouwproces zit, dan kun je er niet veel mee.
Niet voor niks heb ik het liever over verweven dan over verwerken. En over betekenis geven in plaats van een plekje geven. Het wordt een onderdeel van je leven. Het gaat niet over, je laat het niet los en dat wil je ook niet. De relatie bestaat nog steeds, ook als de ander niet meer leeft.
Echter. Er is wel een maar. Als ik zeg dat je het geen plekje hoeft te geven of hoeft te verwerken, denken sommigen dat je zelf niks hoeft te doen. Die zie ik opgelucht ademhalen als ik zeg ‘dat je het niet hoeft te verwerken’. Die schuiven dan ook direct de verantwoordelijkheid af. En dat bedoel ik dus juist niet.
Ik geloof in een leven na verlies. Ik geloof dat je weer kunt genieten zonder schuldgevoel. Dat je het verlies van je baby niet een plekje geeft, maar wel betekenis. Ik geloof dat je niet de rest van je leven met een rouwrandje hoeft te leven. Daarmee bedoel ik niet dat het er niet meer is, maar dat het je geluk niet in de weg hoeft te staan. Dat het samen kan gaan. Dat het je misschien zelfs wel helpt op weg naar geluk. Omdat je nu pas ziet wat echt belangrijk is.
Het verweven van het verlies in je leven is allesbehalve makkelijk. Dat is juist heel hard werken. Dat is de bewuste keuze maken om dit verdriet niet de rest van je leven te laten bepalen. Dat betekent dat je het verdriet moet aangaan. Het monster in de ogen moet kijken. Tijd en ruimte moet maken om te rouwen. En tegelijkertijd er niet in moet verdrinken. Een balans moet vinden tussen bezig zijn met het verlies en met het aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid. (Heb je mijn gratis webinar al gevolgd? Hierin leg ik dit uit aan de hand van de roeiboot. Vinden veel ouders heel inzichtelijk 😉).
Rouwen eindigt niet met acceptatie zoals vroeger werd gedacht. Rouwen begint met acceptatie. Accepteren dat je niets kunt veranderen aan het verleden. Dat je geen enkele invloed hebt op waar je nu staat. Pas dan kun je kijken naar de toekomst. Naar de manier waarop je dit verlies daar onderdeel van wilt laten zijn.
Rouw is oneindig en heeft geen eindpunt. Net als de liefde. Of zoals ik deze week in een artikel van De Correspondent las: misschien is liefde wel het eindpunt.